پنبه چیست؟

پنبه یک ماده‌ی طبیعی است که از گیاهان به دست می‌آید. معمولا پنبه را وقتی می‌بینیم که به لباس تبدیل شده است. اما پنبه، روی بوته‌ی پنبه، شبیه موی سفید پف کرده به نظر می‌رسد. ما از پنبه، پارچه‌ها و لباس نخی تهیه می‌کنیم. همه‌ی چیزهایی که در این تصویر می‌بینید. از پنبه تهیه شده‌اند.

الیاف پنبه

رشته‌ها یا الیاف پنبه از دانه‌های بوته‌ی پنبه رشد می‌کنند. کوتاه ترین الیاف در حدود 2 سانتی متر طول دارند و بلندترین آنها در حدود 6 سانتی متر هستند. الیاف پنبه، در زیر میکروسکپ چنین دیده می‌شوند.

کاشت پنبه

بوته‌ی پنبه فقط در مناطقی رشد می‌کند که سرتاسر سال، آب و هوای گرم و آفتابی داشته باشند. پس از اینکه گل ها شکوفه کردند و مردند، الیاف پنبه رشد می‌کنند.

جمع آوری الیاف پنبه از بوته‌های پنبه، برداشت محصول نامیده می‌شود. ماشین‌های پنبه چینی، در مزرعه‌ی پنبه حرکت می‌کنند و الیاف بوته‌ها را بیرون می‌کشند.

ویژگی‌های الیاف پنبه

الیاف پنبه، نازك تر از موهای سر ولی تا حدودی محکم هستند. از الیاف پنبه، نخ درست می‌کنند. الیاف پنبه به رنگ سفید یا خاکستری روشن هستند. آب به آسانی به داخل پنبه نفوذ می‌کند. اما وقتی الیاف پنبه، مرطوب می‌شوند، باز هم محکم هستند. تغییر دادن رنگ الیاف پنبه به وسیله‌ی رنگ‌های شیمیایی، آسان است.

عمل آوردن پنبه

الیاف پنبه را که به وسیله‌ی ماشین‌های پنبه چینی، جمع آوری شده اند، به کارخانه می‌برند تا عمل بیاورند. در الیاف برداشت شده، شاخه‌های کوچک، دانه‌های بوته‌ی پنبه و ذرات گردو خاك وجود دارد. ماشین‌های پنبه پاك کنی، الیاف پنبه را از دانه‌ها جدا می‌کنند. سپس الیاف را گردآوری و بسته‌بندی می‌کنند.

نخ ریسی

بیشتر پنبه به نخ پنبه‌ای تبدیل می‌شود. پنبه در بسته‌های بزرگی که «عدل» نام دارند، به کارخانه‌ی نخ ریسی برده می‌شود. در کارخانه، این بسته‌ها را باز می‌کنند و الیاف پنبه را شانه می‌زنند تا بتوانند آنها را دسته‌بندی کنند. سپس، الیاف پنبه در اثر پیچاندن و تاباندن، به رشته‌های بلند و باریک نخ تبدیل می‌شوند. تین کار، نخ ریسی (ریسندگی) نام دارد.

بافندگی و بافتن

نخ پنبه‌ای به وسیله‌ی بافندگی یا بافتن به پارچه یا بافته‌های پنبه‌ای تبدیل می‌شود. بافندگی به کمک ماشین پارچه بافی (دستگاه جولایی) انجام می‌گیرد. ماشین پارچه بافی با به نخ کشیدن رشته‌های نخ در بالا و پایین یکدیگر، پارچه می‌کند. ماشین بافندگی با وصل کردن حلقه‌های کوچک نخ، بافته‌ی پنبه‌ای تولید می‌کند.

لباس‌های پنبه‌ای

ما از پارچه‌ی پنبه ای، لباس‌های گوناگونی درست می‌کنیم: پیراهن، بلوز و شلوار. تکه‌های پارچه به وسیله‌ی نخ پنبه‌ای به یکدیگر دوخته می‌شوند. پنبه، ماده‌ی مناسبی برای لباس‌های تابستانی است. پارچه‌ی پنبه‌ای، سبک و خنک است، ولی می‌توان از آن، لباس‌های سفت و محکمی مثل شلوار جین هم تهیه کرد.

رنگ و طرح

می‌توان با استفاده از نخی که قبلا رنگ شده است، پارچه‌ی پنبه‌ای رنگی تولید کرد. اما گاهی اوقات، پارچه را پس از بافته شدن، رنگ می‌کنند. در پارچه‌هایی که نقش و نگار دارند، نخ‌های رنگی مختلفی به کار رفته است. طرح‌های رنگی را می‌توان روی پارچه‌ی ساده چاپ کرد. در این عکس، هنرمند با دست خود در حال چاپ طرح، روی پارچه است.

پنبه‌ی تصفیه شده و کاغذ

همه‌ی پنبه به الیاف تبدیل نمی‌شود. مقداری از پنبه به صورت پنبه‌ی تصفیه شده در کمک‌های اولیه به کار می‌رود. کاغذ از مخلوط الیاف چوب، آب و چسب تهیه می‌شود. اگر الیاف پنبه با الیاف چوب، مخلوط شوند، کاغذ ظریف، ولی محکمی به دست می‌آید.

استفاده‌های دیگر از پنبه

فقط الیاف به دست آمده از بوته‌ی پنبه برای تولید نخ و پارچه به کار می‌روند. با فشردن قسمت‌های داخلی دانه‌های پنبه، روغن پنبه دانه به دست می‌آید. آنچه باقی می‌ماند، خوراك خوبی برای گاو و گوسفند است. بعضی از الیاف پنبه، برای تولید نخ، خیلی کوتاه هستند. از این الیاف، در بالشتک‌های مبلمان خانه و صندلی اتومبیل استفاده می‌شود.

پنبه در اطراف ما

ما از پارچه‌های پنبه‌ای، ملافه، روبالشی، پرده و رومیزی تهیه می‌کنیم. هنرمندان با نخ پنبه‌ای گلدوزی می‌کنند. حوله هم از پنبه ساخته می‌شود. الیاف پنبه‌ای، آب را خیلی خوب جذب می‌کنند.

آیا باور می‌کنید؟

در سراسر دنیا، پنبه‌ی بسیار زیادی برای تولید پارچه و لباس به کار می‌رود. اگر همه‌ی پنبه‌ای را که در کشورهای مختلف به دست می‌آید، یک جا در کنار هم جمع کنیم، توده‌ای به وزن 20 میلیون تن خواهیم داشت!